Servius

Servius, grammaticus en Vergilius-commentator uit de 4e eeuw nC, in de overlevering behalve Marius of Maurus S. Honoratus soms ook Sergius genoemd. Hij werd geboren tussen 350 en 360 nC en leefde en doceerde reeds vroeg te Rome; hij treedt o.a. op als een der gesprekspartners in Macrobius' Saturnalia, die geschreven zijn in 380 nC. Wat zijn werk betreft is hij vooral bekend geworden door zijn commentaar op de drie hoofdwerken van Vergilius. die hij in de volgorde Aeneis, Bucolica en Georgica van uitgebreid commentaar voorzag. waaraan een uitvoerige inleiding op het werk van de dichter als geheel en een levensbeschrijving werd toegevoegd. In de commentaar, die was bedoeld voor gebruik in de school, ligt het accent op grammaticale. stilistische en retorische kwesties. maar komen nu en dan ook inhoudelijke zaken aan de orde. S., die veelvuldig gebruik maakt van soortgelijk werk van voorgangers. in het bijzonder de commentaar van Aelius Donatus, geeft niettemin vaak blijk van een eigen visie en is er steeds op uit de door hem vurig bewonderde Vergilius te verdedigen tegen diens critici. Om zijn opmerkingen te illustreren citeert hij voorts regelmatig uit het werk van andere romeinse schrijvers, in het bijzonder Terentius, Cicero, Sallustius, Lucanus, Statius en Juvenalis.

De commentaar van S. is overgeleverd in twee versies. Tot 1600 was alleen de korte versie bekend. In dat jaar werd voor het eerst een langere versie gepubliceerd, die naar de franse uitgever Pierre Daniel S. Danielis wordt genoemd, maar die men ook wel aanduidt met de benaming S. Auctus. De toevoegingen in deze versie bestaan, naar men vrij algemeen aanneemt, uit opmerkingen in de reeds genoemde commentaar van Donatus die door S. niet waren verwerkt. Een verschil is verder dat in deze langere versie de gedichten van Vergilius worden behandeld in de volgorde Bucolica, Georgica en Aeneis.

Voorts schreef S. een Commentarius in Artem Donati (Commentaar op de Ars van Donatus; in de overlevering is een andere commentaar op deze Ars verbonden met de naam Sergius, getiteld Explanationes in Artem Donati, terwijl bovendien een Donatus-commentaar met de titel De partibus orationis zowel op naam van Sergius staat als op naam van SJ, De finalibus (Over eindlettergrepen), De centum metris (Over honderd verschillende metra), De metris Horatii (Over de metra van Horatius) en de z.g. Glossae Servii Grammatici, een verzameling substantieven die in het grieks en het latijn een verschillend genus hebben.


Lit. Uitgaven van de Vergilius-commentaar: G. Thil/H. Hagen, Servii Grammatici qui feruntur in Vergilii Carmina Commentarii 1-3 (Leipzig 1881-1902 = Hildesheim 1961). E. K. Rand/A. F. Stocker e.a., Servianorum in Vergilii Carmina Commentariorum ed. Harvardiana (delen 2 en 3 verschenen, resp. Lancaster 1946, Oxford 1965). Van de grammaticale werken: H. Keil, Grammatici Latini 4 (Leipzig 1864 = Hildesheim 1961) 405-472. Van de Glossae: G. Goetz/G. Gundermann, Glossae latinograecae et graecolatinae (= Corpus Glossariorum Latinorum 2, Leipzig Berlin 1888 = Amsterdam 1965) 507-536.
Index: J. F. Mountford/J. T. Schultz, Index rerum et nominum in scholiis Servii et Aeli Donati tractatorum (New York 1930).
P. Wessner (PRE 2A, 1834-1848). GRL 2, 103-105; 4,1, 172-177 [Brouwers]



Lijst van Auteurs