Macrobius, latijnse geleerde en schrijver uit het begin van de 5e eeuw nC. Ambrosius Theodosius M. was gelieerd met de literaire kring rond de invloedrijke Symmachus en kan misschien geïdentificeerd worden met de M. die volgens de codex Theodosianus tussen 399 en 422 hoge ambten bekleedde. We kennen van M. de volgende werken:
1. Saturnalia in zeven, op enkele grote lacunes na bewaard gebleven boeken, beschrijving van een symposium op de vooravond en de drie avonden van het romeinse Saturnaliënfeest. De gesprekken gaan vooral over Vergilius, diens beheersing van de kunstmiddelen en betekenis voor verschillende wetenschappen. Met Symmachus behoort o.a. Servius, de bekende commentator van Vergilius, tot de prominente deelnemers. De Saturnalia vormen de laatste schakel in de antieke symposiumliteratuur, die met Plato begint.
2. Commentarii in Somnium Scipionis, een volledig bewaard gebleven reeks neoplatonische verhandelingen, die slechts in los verband met de tekst van Cicero's Somnium Scipionis staan. Een van de voornaamste bronnen van dit geschrift, dat grote invloed op de middeleeuwse cosmologie en filosofie heeft uitgeoefend, is waarschijnlijk Porphyrius' commentaar op Plato's Timaeus.
3. De differentiis et societatibus graeci latinique verbi,
een grammaticaal tractaat over verschillen en
overeenkomsten van het werkwoord in het grieks en
in het latijn, bewaard gebleven in vier verschillende,
elkaar aanvullende uittreksels.
Lit. Uitgaven: Editio princeps van Saturnalia en Commentarii
Venetië 1472, van De differentiis Parijs 1588. Moderne edities:
van De differentiis in H. Keil, Grammatici Latini 5,
599-655 (Leipzig 1868 = Hildesheim 1961). Van de overige
werken: F. Eyssenhardt, M. (Leipzig 1868, ²1893). J. Willis,
Ambrosii Theodosii Macrobii Opera 1-2 (Leipzig 1963). Met
franse vertaling: H Bornecque/F. Richard, Macrobe, Saturnales
1-2 (Paris 1937). Met italiaanse vertaling, uitvoerige inleiding
en bibliograjie: N. Marinone, Macrobio, I Saturnali
(Turijn 1967). Engelse vertaling: P. C. Davies, M. (New York/
London 1969). - P. Wessner (PRE 14, 170-198). - P. Schedler,
Die Philosophie des M. und ihr Einfluss auf die Wissenschaft
des Mittelalters (Münster 1916). T. Whittaker, M., or Philosophy,
Science and Letters in the Year 400 (Cambridge 1923).
P. Courcelle, Les lettres grecques en Occident de Macrobe à
Cassiodore² (Paris 1948) 3-36. M. Elferink, La descente de
Päme d'après Macrobe (Leiden 1968).
[Diercks]