Phocion (Φωκίων), atheense veldheer en staatsman, geboren in 401 vC. Hij was 45 maal strateeg en onderscheidde zich tijdens veldtochten in Klein-Azië (351-350) en op Euboea (348 en 341). Ook trad hij met succes op tegen de expansiezucht van Philippus van Macedonië: dank zij zijn ingrijpen ontkwamen in 342 Megara en in 339 Byzantium aan een macedonische bezetting. Van de andere kant echter streefde hij naar zo goed mogelijke relaties met de Macedoniërs; hij was een tegenstander van de oorlogspartij onder leiding van Demosthenes. Zo stond hij aan de zijde van Aeschines toen deze in 343 door Demosthenes werd aangeklaagd; in 338 deed hij een vergeefse poging om de oorlog met Philippus te voorkomen en na de slag bij Chaeronea bracht hij samen met Demades de voor Athene betrekkelijk gunstige vrede tot stand. Ook wist hij gedaan te krijgen dat Alexander de Grote in 335 afzag van zijn eis tot uitlevering van antimacedonische politici. De geschenken die Alexander hem aanbood wees hij echter steeds af.
Na de noodlottige afloop van de lamische oorlog
(323-322) kreeg P. tot taak de door Antipater
gewenste hervormingen door te voeren: de democratie
werd in Athene door een timocratie vervangen
en in Munichia kwam een macedonische bezetting
onder commando van Nicanor, de schoonzoon van
de wijsgeer Aristoteles. Na de dood van Antipater
(319) eiste de antimacedonische partij, gesteund door
Polyperchon, herstel van de democratie en aftocht
van de bezetting. P. verleende Nicanor een
vrijgeleide om over dit laatste punt met de volksvergadering
te onderhandelen, maar deze maakte
van de gelegenheid gebruik om de Piraeus te bezetten.
De volksvergadering ontstak hierover in zo
grote woede dat P. ter dood veroordeeld en terechtgesteld
werd (318); het volgend jaar echter werd hij
postuum gerehabiliteerd. Als mens blonk P. uit door
morele integriteit en wijze gematigdheid.
Lit. Plutarchus' en Nepos' levens van P. - Th. Lenschau (PRE 20, 458-473). - P. Cloché, Les dernieres années de l'Athénien Phocion (Revue historique 144, 1913, 160-186; 145, 1924, 1-41). J. Gehrke, Phokion. Studien zur Erfassung seiner historischen Gestalt (München 1976). [Schouten]