1. De ludi Apollinares, ter ere van Apollo, in 212 vC
gesticht op een kritiek moment van de
tweede punische
oorlog. Sinds 208 vC werden ze jaarlijks op
13 juli, in de keizertijd van 6 tot en met 13 juli gevierd,
aanvankelijk alleen met paardenrennen, vanaf
het begin van de 2e eeuw vC ook met het opvoeren
van toneelstukken.
2. De ludi Augustales of Augustalia,
sinds 18 vC gevierd
op 12, spoedig van 3 tot en met 12 oktober ter
herinnering aan de zegevierende terugkeer van keizer
Augustus uit het Oosten
in 19 vC. In gereduceerde
vorm bestonden ze nog in de 4e eeuw nC.
Het programma omvatte circusspelen en toneelstukken.
3. De ludi Ceriales ter ere van Ceres, in de keizertijd
gevierd van 12 tot en met 19 april; Cerialia.
4. De ludi Florales of
Floralia, in de keizertijd van 28
april tot en met 3 mei; Flora.
5. De ludi Megalenses, ter ere van de Magna Mater van
4 tot en met 10 april; Cybele.
6. De ludi Palatini,
jaarlijkse spelen ter ere van keizer
Augustus, in 14 nC door diens weduwe
Livia gesticht.
Ze werden jaarlijks op de Palatijn gevierd van
17 tot en met 22 januari.
7. De ludi plebeii, een oud feest ter ere van Juppiter,
sinds 220 vC in de circus Flaminius
op het Marsveld
jaarlijks gevierd op 13 november, in de vroege
keizertijd van 4 tot en met 17, in de late keizertijd
van 12 tot en met 16 november. Het programma bestond
uit circusspelen en toneeluitvoeringen.
8. De ludi Romani of magni, zeer oud feest ter ere van
Juppiter, sinds 366 vC in de circus maximus jaarlijks
gevierd, aanvankelijk gedurende vier dagen, in
de vroege keizertijd van 4 tot en met 19, in de latere
keizertijd van 12 tot en met 15 september. Het
programma bestond uit een grote optocht, sportwedstrijden
en toneeluitvoeringen.
9. De ludi saeculares, het eeuwfeest ter viering van het einde van een verlopen en het begin van een aanbrekend saeculum. Deze spelen werden waarschijnlijk voor het eerst gevierd in 348 vC; voor de tweede maal hadden ze plaats in 249, voor de derde maal in 146 vC. Oorspronkelijk vooral een ceremonie om de godheden Dis Pater en Proserpina gunstig te stemmen, groeiden ze later uit tot luisterrijke plechtigheden ter ere van Juppiter, Juno, Apollo en Diana.
In de 1e eeuw vC konden de ludi saeculares tengevolge
van de burgeroorlogen pas in juni 17 vC worden gevierd.
Augustus maakte er een grootse manifestatie
van, die tien dagen en nachten duurde en waarvoor
Horatius de bewaard gebleven officiële hymne dichtte:
de drie eerste dagen en nachten waren bestemd
voor offers en toneelspelen, de overige voor allerlei
vermakelijkheden in circus en theater. Keizer
Claudius
vierde in 47 nC het 800-jarig, keizer Philippus
Arabs in 248 het duizendjarig bestaan van de stad.
Agonen naar grieks model werden in Rome ingevoerd
in 186 vC; keizer Nero stelde de vijfjaarlijkse
Neronia in, Domitianus in 86 de vierjaarlijkse
agon Capitolinus, Aurelianus
in 274 de agon Solis.
Zie ook Gladiator.
Lit. A. Piganiol, Recherches sur les Jeux Romains. Notes
d'archéologie et d'histoire religieuse (Strasbourg 1923). J. B.
Pighi, De ludis saecularibus populi Romani Quiritium libri
sex (Milaan 1941). P. Brind'Amour, L'origine des Jeux
Séculaires (in H. Temrini/W.
Haase, Aufstieg und Niedergang der römischen Welt II,
16, Berlin/New York 1 ,1334-1417). [Nuchelmans]