3 participia

---

1. Part.Praes.Act.

stam + nt + uitgangen van de 3e declinatie

Dit participium moet je altijd onvoltooid en actief vertalen:
dus

N.B. Verwar dit participium nooit met het gerundium of gerundivum (bv. voca - nd - i)

---

2. Part.Fut.Act.

Dit part. heeft dezelfde vorming als het Part.Perf.Pass., maar i.p.v. de uitgang -us de uitgang -urus, dus vocat-us wordt vocat-urus.

Het wordt verbogen volgens bonus (1e en 2e declinatie)

Je moet het vertalen met:

	om te + inf.,
maar als dit niet mogelijk is, dan met:
	terwijl hij op het punt staat te roepen
of:	terwijl hij van plan is te roepen
	Het is altijd onvoltooid actief
dus nooit:
	nadat hij geroepen was
of:	terwijl hij geroepen zou worden

---

3. Part.Perf.Pass.

a. normaliter: stam + t + uitgangen (v.bonus)
b. vaak bij onregelmatige stamtijden: stam + s - us
Vertaling:

a. bij normale actieve werkwoorden:	altijd voltooid passief
dus vocatus =	hij die geroepen is (was)
of:	nadat hij geroepen is (was)
b. bij deponentia:	altijd actief.

De tijd die je moet gebruiken, hangt van de betekenis van het werkwoord af:

ratus (van reri)
altijd:	terwijl, omdat hij meende
maar nooit:	nadat hij gemeend had
profectus (van proficisci)
altijd:	nadat hij vertrokken was
maar nooit:	terwijl hij vertrok

Uitzonderingen: veritus (vrezend), ratus (menend), usus (gebruikend)

---

1. Als onderdeel van het werkwoordelijk gezegde

Dit komt alleen in de nom. en de acc. voor (Deze laatste alleen in de A.c.I.)

a. Bij het Part.Perf.Pass.

vict - i   era - nt =	zij waren overwonnen
dixerunt se vict - os esse =	zij zeiden dat zij overwonnen waren

b. Bij het Part.Fut.Act.
de zogenaamde coniugatio periphrastica:

victurus erat = hij was van plan, stond op het punt te overwinnen (alleen in de indicativus)

N.B. Part.Fut.Act + esse is de normale Inf.Fut.Act.

vocaturos esse = te zullen overwinnen

c. Het Part.Praes.Act. komt als onderdeel van een werkwoordelijk gezegde bijna niet voor.

N.B. Bij het gebruik van een participium in een inf. wordt vaak esse weggelaten.

Bv. Dicit se hoc facturum = hij zegt dat hij dit zal doen.

2. Als participium coniunctum

d.w.z. een participium dat zich wat betreft naamval, geslacht en getal aanpast aan een zelfstandig naamwoord of persoonlijk voornaamwoord dat reeds een functie in de zin vervult (bv. l.v. of meew.vw.).

a. De beste manier om een part.coni. te vertalen is een bijwoordelijke bijzin d.w.z. een bijzin die wordt ingeleid door een onderschikkend voegwoord. Er zijn 4 groepen:

temporeel:	terwijl (bij part.praes), wanneer, toen, nadat (bij part.perf.)
causaal:	daar, omdat
conditioneel:	als, indien
concessief:	hoewel, ofschoon

nauta procellam metuens portum petivit (nauta = nom. > ond.)
omdat de schipper bang was voor storm, zocht hij de haven op


legati Cincinnatum arantem invenerunt (Cincinnatum = acc. > l.v.)
de gezanten troffen Cincinatus aan, terwijl hij aan het ploegen was


Modestus Vercobrigi dormienti appropinquavit (Vercobrigi = dat. > meew.vw.)
Modestus naderde Vercobrix, toen deze lag te slapen


hostes hanc victoriam adepti in perpetuum se fore victores confidebant
de vijanden vertrouwden erop dat zij nadat zij deze overwinning hadden (adipisci = deponens! dus actief) behaald, voor altijd overwinnaar zouden zijn

Uit deze voorbeelden kun je de volgende regels afleiden:

1. In de bijwoordelijke bijzin wordt het participium p.v.
2. Het woord waaraan het participium zich aanpast, wordt onderwerp van de bijwoordelijke bijzin

3. Het onderschikkend voegwoord waarmee de bijzin moet beginnen, moet jezelf kiezen; de keuze hangt alleen van het zinsverband af

b. Soms (vooral bij dichters) kun je een part.coni. ook met een bijvoeglijke bijzin vertalen d.w.z. een bijzin die ingeleid wordt door een betrekkelijk voornaamwoord:

id est patrium consilium populo bene consulentium principum (principum = gen. poss.)
dit is een vaderlijke raad van voorname mensen die goed voor het volk zorgen




tueri vult per se constitutam rem publicam (rem publicam = acc. > l.v.)
het wil de staat die door hemzelf is ingesteld, beschermen

3. Ablativus Absolutus

d.w.z. een zelfstandig naamwoord of persoonlijk voornaamwoord in de abl. gecombineerd met een participium waarbij het naamwoord nog geen functie in de zin vervult.

Deze moet je meestal met een bijwoordelijke bijzin vertalen vgl.2a hierboven.

medici causa morbi inventa curationem esse inventam putant
artsen menen dat wanneer de oorzaak van een ziekte gevonden is, de geneeswijze gevonden is


hieme redeunte plurimae aves avolant
wanneer de winter terugkeert, vliegen zeer veel vogels weg


quae potest esse iucunditas vitae sublatis amicitiis?
wat kan de aantrekkelijkheid zijn van het leven, als de vriendschapsbanden er uit zijn weggenomen


C. Flaminium Caelius religione neglecta cecidisse apud Trasumenum scribit
Caelius schrijft dat Gaius Flaminius gesneuveld is bij het Trasumeense meer, omdat de gosdienstige voorschriften niet in acht waren genomen


Graeci Troia capta domum redierunt
De Grieken keerden nadat Troje was ingenomen, naar huis terug

Opmerking 1:

In de laatste twee voorbeelden, waarin een part.perf.pass. staat, kan men de bijzin ook vrij vertalen door hem actief te maken:

Caelius schrijft dat Gaius Flaminius gesneuveld is bij het Trasumeense meer, omdat hij de godsdienstige voorschriften niet in acht had genomen


Nadat de Grieken Troje hadden ingenomen, keerden zij naar huis terug

Deze vrijere vertaling mag je alleen gebruiken als je heel zeker weet dat het onderwerp van de hoofdzin hetzelfde is als het logische onderwerp van de abl.abs. Bij het volgende voorbeeld is deze vertaling niet goed mogelijk:

Caesar militibus necatis in castra revertitur
Caesar keerde naar zijn kamp terug, nadat de soldaten gedood waren

Conclusie: De passieve vertaling van een part.perf.pass. is bij een normaal w.w. (dus niet bij een deponens waarvan het part.perf.pass. natuurlijk actief vertaald moet worden) altijd goed, de actieve is soms mooier, maar vaak ook fout.

Opmerking 2:

Soms kun je de bijwoordelijke bijzin vervangen door een voorzetselbepaling:

Graeci Troia capta domum redierunt
De Grieken keerden na de inneming van Troje naar huis terug

Opmerking 3:

In de ablativus absolutus kan het participium soms vervangen zijn door een bijvoegelijk naamwoord dat een handeling of toestand uitdrukt, of door een zelfstandig naamwoord dat een bepaalde functie aangeeft:

me invito hoc non facies
als ik het niet wil, zul je dit niet doen


Cicerone consule Catilina coniurationem fecit
Tijdens het consulaat van Cicero (toen Cicero consul was) smeedde Catilina een samenzwering

Soms is het participium dominant gebruikt, d.w.z. de betekenis van het participium is in de context belangrijker dan die van het zelfstandig naamwoord waar dat particpium bijhoort: de zogenaamde ab urbe condita-constructie (vgl. de gerundivum-constructie):

ab urbe condita
vanaf de stichting van de stad


Caesar occisus totam urbem perturbavit
de moord op Caesar bracht heel de stad in rep en roer


angebant Hamilcarem Sicilia Sardiniaque amissae
het verlies van Sicilië en Sardinië benauwde Hamilcar

---